Năm 2025 – Mạng lưới điện quốc gia đang mở rộng, nhưng vùng cao vẫn sống nhờ thủy điện mini & máy nổ
Trong khi nhiều khu vực thành thị đang chuyển mình mạnh mẽ với các giải pháp điện năng tái tạo và hệ thống điện thông minh (smart grid), thì tại nhiều bản làng vùng cao, người dân vẫn phải “giữ lửa” sinh hoạt bằng nguồn điện tự phát như máy phát thủy điện mini hoặc máy nổ chạy dầu diesel. Thực tế cho thấy, hạ tầng điện lưới quốc gia vẫn chưa hoàn thiện, khiến hàng chục ngàn hộ dân phải tự xoay sở để có ánh sáng và nguồn điện phục vụ sinh hoạt.
Nhiều khu vực vẫn “trắng điện lưới”
Theo thống kê chưa đầy đủ của các địa phương, hiện vẫn còn khoảng 1–2% dân số tại các tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên chưa tiếp cận được điện lưới quốc gia hoặc chỉ có điện chập chờn vào giờ thấp điểm. Các tỉnh như Lai Châu, Điện Biên, Lào Cai, Hà Giang, Kon Tum, Quảng Nam… có hàng trăm thôn, bản đang sử dụng hệ thống máy thủy điện mini do người dân tự lắp đặt, tận dụng dòng suối tự nhiên để phát điện.
Điện có – nhưng chưa đủ an toàn
Điện đã về bản – nhưng chưa đồng nghĩa với an toàn.
Thực tế tại xã Tà Tổng (Mường Tè, Lai Châu), gần 80% hộ dân có điện sinh hoạt, nhưng chủ yếu đến từ máy phát thủy điện công suất nhỏ (0,5–3kW). Không có thiết bị bảo vệ điện áp, nhiều gia đình gặp tình trạng TV, loa kéo, tủ lạnh mới mua bị cháy bo mạch khi tắt tải hoặc lúc nước đổ về mạnh.
“Hồi tháng 3, nhà tôi mới mua được cái tủ lạnh 150 lít. Dùng được 1 tuần thì con bé tắt cái nồi cơm, chưa kịp rút phích – cái tủ lạnh nổ bụp, đen xì cái đèn led bên trong.” – chị Giàng Thị Dở, xã Ngọc Chiến, Mù Cang Chải (Yên Bái) chia sẻ.
Theo lý giải từ kỹ sư kỹ thuật điện, nguồn điện phát từ thủy điện nhỏ không có bộ điều chỉnh điện áp sẽ luôn “dư tải” khi người dùng tắt bớt thiết bị. Lúc này, dòng điện sẽ bị “dội ngược” vào các thiết bị còn hoạt động, gây chập cháy, giảm tuổi thọ, thậm chí nguy hiểm đến người sử dụng.
Giải pháp công nghệ tiếp sức vùng cao
Để xử lý triệt để tình trạng điện áp không ổn định, các chuyên gia khuyến nghị bà con sử dụng Bộ điều tốc tải giả – thiết bị có khả năng tự động chuyển dòng điện dư thừa sang tải giả (thường là điện trở hoặc bóng đèn nhiệt), giúp hệ thống luôn hoạt động ổn định.
-
Duy trì điện áp ổn định
-
Bảo vệ thiết bị điện: TV, tủ lạnh, máy tính, bộ sạc, điều hòa…
-
Tăng tuổi thọ máy phát thủy điện
-
Hoạt động tự động, không cần canh tải thủ công
“Nếu thủy điện mini là trái tim thì bộ điều tốc tải giả chính là bộ phanh. Không có nó, đồ điện trong nhà sẽ lần lượt ra đi.” – một kỹ sư nhận định.
Khuyến nghị từ ngành năng lượng
Người dân sử dụng điện thủy điện mini, điện gió nhỏ nên có các biện pháp để đảm bảo an toàn tính mạng cho con người cũng như cho thiết bị điện như: Sử dụng dây dẫn đủ tải, hạn chế rò rỉ điện, có các cảnh bảo cần thiết cho khu vực điện, bảo dưỡng máy định kỳ 6 tháng / lần, lắp thiết bị ổn áp, điều tốc tải giả tránh dư thừa năng lượng gây cháy thiết bị.
Cr: Tạp chí Công nghệ & Đời sống
Tags:
